Objawy i diagnostyka anemii.

Anemia ma różne objawy w zależności od jej nasilenia. Anemię diagnozuje się poprzez pomiar ilości hemoglobiny we krwi. Inne badania krwi są pomocne w zrozumieniu przyczyn.

OBJAWY ANEMII.

Objawy anemii różnią się w zależności od jej nasilenia.  Na przykład, łagodna anemia, z nieznacznie obniżonym poziomem hemoglobiny, daje niewiele lub nie daje żadnych objawów. Jest to szczególnie prawdziwe, jeśli anemia rozwija się powoli, ponieważ organizm miał czas, aby się do niej przyzwyczaić. Jeśli anemia się pogłębia, pojawiają się objawy:
a. bladość, wyraźnie widoczna na wewnętrznej stronie powiek, na paznokciach i na wargach;
b. duszność przy wysiłku, a następnie w spoczynku;
c. trwałe zmęczenie;
d. palpitacje;
e. zawroty głowy, światłowstręt, osłabienie przy wstawaniu z krzesła, uczucie wirowania w głowie;
f. bóle głowy;
g. trudności z koncentracją, zapamiętywaniem, czytaniem
brak motywacji, napędu;
h. zmniejszone pożądanie seksualne (niskie libido);
i. trudności w wykonywaniu zwykłych czynności;
wyczerpanie fizyczne, emocjonalne lub psychiczne.
W przypadku wystąpienia jednego lub więcej z tych objawów konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Jeśli niedokrwistość jest ciężka, pojawiła się szybko lub trwa długo, może to mieć konsekwencje:
a. sercowe (nasilenie chorób serca, takich jak dławica piersiowa, niewydolność serca);
b. płucne (pogorszenie niewydolności oddechowej).

USTALENIE ROZPOZNANIA ANEMII: JAKIE BADANIA?

Pierwszym badaniem zalecanym przez lekarza przy objawach anemii jest tzw. morfologia krwi, czyli hemogram związany z dawką hemoglobiny. To badanie krwi jest wykorzystywane do diagnozowania anemii, gdy poziom hemoglobiny jest poniżej wartości prawidłowych:
13 gramów na decylitr (g/dl) u mężczyzn;
12 g/dl u kobiet;
10,5 g/dl u kobiet w ciąży, począwszy od drugiego trymestru.
Inne elementy morfologii krwi pozwalają lekarzowi zrozumieć pochodzenie niedokrwistości. W szczególności średnia objętość krwinek czerwonych jest wskaźnikiem ich wielkości:
a. gdy poziom czerwonych krwinek jest niski (<80 femtolitrów, lub fl), niedokrwistość może być spowodowana niedoborem żelaza, zapaleniem lub chorobą genetyczną;
b. gdy poziom czerwonych krwinek jest wysoki (>100 fl), niedokrwistość może być związana z niedoborem witaminy B12 lub witaminy B9.
Liczba retikulocytów jest wskaźnikiem funkcji szpiku kostnego. Krwinki te to młode czerwone krwinki nowo wyprodukowane przez szpik kostny. Kiedy wskaźnik jest wysoki (>150,000 na mililitr, lub ml), mówi się, że niedokrwistość jest regeneracyjna. Tak jest w przypadku anemii obwodowych. W odwrotnym przypadku (<150,000/ml) mówi się o niedokrwistości aregeneracyjnej. Tak jest w przypadku anemii centralnych.
W zależności od kontekstu i orientacji, jaką daje morfologia krwi, lekarz zleca również inne badania krwi (ferrytyna, witamina B12, analiza hemoglobiny metodą elektroforezy).
W przypadku choroby sierpowatokrwinkowej (dziedziczna anomalia hemoglobiny), diagnoza stawiana jest na podstawie obserwacji czerwonych krwinek. Rzeczywiście, mają one charakterystyczny sierpowaty kształt (stąd nazwa anemia sierpowata). Lekarz może zalecić wykonanie badania szpiku kostnego, zwanego mielogramem. Odbywa się to w szpitalu i wymaga pomocy specjalisty.
Inne badania są niezbędne do poszukiwania innych przyczyn anemii:
a. endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, kolonoskopia… w celu poszukiwania przyczyny krwawienia (wrzód trawienny, polipy jelita grubego, rak jelita grubego, na przykład);
b. badanie ginekologiczne i USG jamy brzusznej i miednicy… w poszukiwaniu np. włókniaków macicy;
c. ocena przewlekłej choroby zapalnej (reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Crohna itp.), przewlekłej choroby nerek, nieprawidłowości genetycznej itp.

TRZY NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ANEMII.

Wyniki różnych badań biologicznych pozwalają na określenie pochodzenia anemii. Najczęściej jest to związane z niedoborem.
1. Niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Brak żelaza jako przyczyna anemii:
a. niewidoczna utrata krwi (powtarzające się minimalne krwawienia z przewodu pokarmowego w obecności wrzodu trawiennego, polipów jelita grubego itp.) lub widoczna utrata krwi (bardzo obfite miesiączki, krwawienia między miesiączkami w obecności włókniaka macicy itp;
niewystarczające spożycie w diecie (np. źle zbilansowana dieta wegetariańska);
b. słabe wchłanianie żelaza w przewodzie pokarmowym, jak np. w celiakii lub nietolerancji glutenu.
Niedobór żelaza jest bardzo częsty u niemowląt między 6 a 18 miesiącem życia i może wpływać na ich rozwój psychoruchowy i układ odpornościowy. Niedokrwistość z niedoboru żelaza u niemowląt jest potwierdzona stężeniem Hb poniżej 10-11 g/l. Niedoborom żelaza zapobiega się poprzez stosowanie mleka wzbogaconego w żelazo oraz urozmaicenie diety. Jeśli mimo tej profilaktyki wystąpi niedobór, leczenie żelazem należy kontynuować przez kilka miesięcy.
2. Niedobór witaminy B12.
Brak witaminy B12 jest najczęściej związany z tak zwaną „anemią Biermera”. Choroba ta dotyka osoby starsze, zwłaszcza kobiety. Wynika to z braku wchłaniania witaminy B12 w przewodzie pokarmowym. Czasami niedobór może być spowodowany ścisłą i długotrwałą dietą wegetariańską lub wegańską (bez jaj i produktów mlecznych). Niedobór witaminy B12 obserwuje się również w chorobach zapalnych jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), celiakii lub po gastrektomii (operacji żołądka).
3. Niedobór witaminy B9 lub kwasu foliowego.
Brak witaminy B9 lub kwasu foliowego jest najczęściej spowodowany niezbilansowaną dietą, ubogą w zielone warzywa. Niedobory są możliwe pod koniec ciąży z powodu zwiększonego zapotrzebowania. Niedobory witaminy B9 lub kwasu foliowego obserwuje się również w chorobach zapalnych jelit (np. krwotoczne zapalenie odbytnicy) i celiakii.